|
HUIDAANDOENINGEN Acne
Uiteenlopende factoren kunnen acneachtige klachten bevorderen of verergeren: contact met chemische stoffen (halogenen, minerale oliën en vetten, gechloreerde koolwaterstoffen in herbiciden en insecticiden, teer), een vochtige, warme en UV-rijke omgeving, het gebruik van geneesmiddelen zoals corticosteroïden, lithium, anti-epileptica, tuberculostatica, vitamine B12, de anticonceptiepil en het gebruik van cosmetica. Frequent wassen met zeep en het ondeskundig peuteren (uitdrukken) aan mee-eters en puistjes kunnen de acne ook verergeren. De rol van de voeding is geringer dan men vroeger dacht. Zo is de invloed van voedingsmiddelen als patates frites met mayonaise, chocolade, (oude) kaas, pinda’s, varkensvlees, eieren, aardbeien waarschijnlijk nihil. Behandeling Omdat de ernst van de aandoening sterk wisselt, is de noodzaak tot behandeling eveneens erg verschillend. In veel gevallen gaat het om een tijdelijk ongemak dat weliswaar lastig kan zijn, maar met enige maatregelen, zoals lokale behandeling met een geschikt huidpreparaat en voorlichting over een goede huidverzorging, redelijk beheersbaar is. Bij heviger acneachtige verschijnselen met littekenvorming komt, met wisselend succes, orale medicatie (dus via de mond) met antibiotica, hormonen of retinoïden in aanmerking. Bij vrouwen die de anticonceptiepil gebruiken, kan het zin hebben over te stappen op een ‘pil’ met een andere samenstelling. Vooral een pil waarvan de progestagene component weinig of geen androgene of zelfs een antiandrogene werking heeft (zie ook 'Anticonceptie' in de sectie 'Seks & Voortplanting') kan een gunstig effect hebben op acne.
Lokale medicatie Als deze opties ook niet helpen, kan een antibioticum soms nog uitkomst bieden, in eerste instantie eveneens lokaal. Clindamycine (merkloos, Clindamycine FNA, Dalacin-T®) of erytromycine (Eryacne®, Inderm®, Zineryt®) zijn antibiotica die, verwerkt in een lotion of gel, in aanmerking komen bij matig ernstige ontstekingsverschijnselen, dus bij roodheid en gele puskopjes en pukkels. Op mee-eters blijken deze stoffen weinig effect te hebben. Ook deze preparaten dienen zowel 's ochtends als 's avonds gedurende minstens 3 maanden te worden gebruikt. Het is dan verstandig ook benzoylperoxide of tretinoïne te blijven gebruiken. Er zijn ook twee vaste combinatiepreparaten beschikbaar: clindamycine/benzoylperoxide (Duac Acne®) en clindamycine/tretinoïne (Treclinac®). Een geheel nieuwe aanpak is een lokale behandeling met endolysine. Hiermee wordt een groep van enzymen aangeduid die afkomstig is uit zogenaamde bacteriofagen, meestal aangeduid met fagen. Dit zijn kleine virussen die in staat zijn hele specifieke bacteriën te infecteren en uit te schakelen. Dat doen zij door de enzymatische werking van endolysine waarbij de bacteriële celwand wordt opengeknipt waarna de bacterie het loodje legt. Dat gebeurt heel selectief: elke soort bacterie heeft zijn eigen faag, die op zijn beurt zijn eigen endolysine heeft. Uit tal van onderzoeken blijkt dat de betreffende bacteriën niet resistent lijken te worden tegen de dodelijke werking van het endolysine. Dat is dus een groot verschil met antibiotica die wel degelijk minder effectief worden door resistentie-ontwikkeling van de bacteriën die ze moeten bestrijden. Op basis van genoemde endolysines is enkele jaren geleden onder de merknaam Gladskin® een serie huidproducten op de markt gebracht, waarin een endolysine is verwerkt dat alleen de bacterie Staphylococcus aureus doodt; naar schatting 80% van alle bacteriële huidinfecties wordt door deze bacterie veroorzaakt. De producten die op dit moment verkrijgbaar zijn in de vorm van crèmes en huidgels blijken zeer effectief tegen acne, maar ook tegen huidaandoeningen als eczeem (zie 'Huidallergie' in deze sectie) en rosacea (zie 'Huidinfecties' in deze sectie). Omdat het verwerkte endolysine specifiek tegen Staphylococcus aureus werkt, worden de andere bacteriesoorten die de huid bevolken met rust gelaten. In tegenstelling tot breedspectrum-antibiotica, waar ook de 'goede' bacteriën het moeten ontgelden, blijft bij deze huidproducten de normale huidflora intact. Op dit moment is Gladskin® nog als 'medisch hulpmiddel' verkrijgbaar bij de apotheek of drogist dus zonder recept, maar het middel wordt dus ook niet vergoed.
Voor (jonge) vrouwen met acne die ook de ‘pil’ gebruiken, is er een alternatief, namelijk de anticonceptiepil Diane-35®, tegenwoordig ook merkloos verkrijgbaar onder de naam cyproteron/ethinylestradiol (zie ook anticonceptie in de sectie 'Seks & Voortplanting'). Eén van de twee werkzame stoffen in de normale anticonceptiepil is bij Diane-35® vervangen door een stof met een zogenoemde anti-androgene werking (cyproteron). Dat wil dus zeggen dat de werking van de mannelijke geslachtshormonen wordt tegengegaan. Daardoor vermindert de activiteit van de talgklieren en kan de acne na enige maanden aanzienlijk verminderen. Na twaalf maanden Diane-35®-gebruik blijkt bij een groot deel van de vrouwen de acne vrijwel verdwenen te zijn. Een voordeel is dat deze ‘pil’ net zo effectief tegen zwangerschap is als de normale (derdegeneratie-) anticonceptiepil en net zo weinig bijwerkingen blijkt te veroorzaken. De kans op trombose is echter 1½ - 2x groter dan bij gebruik van een anticonceptiepil van de tweedegeneratie (voor details zie ook anticonceptie in de sectie 'Seks & Voortplanting'). Overigens is de laatste jaren gebleken dat ook tweedegeneratie-anticonceptiepreparaten van het type sub-50 pil zoals Microgynon®, effectief zijn tegen acne. Als laatste komt in aanmerking isotretinoïne (merkloos), dat effectief is bij ernstigste vormen van acne. Het is een zusje van tretinoïne en adapaleen – beide zijn in feite vitamine-A-zuur en behoren tot de retinoïden – maar wordt uitsluitend oraal dus via de mond toegediend. Het gebruik door vrouwen in de vruchtbare leeftijd is sterk beperkt, omdat isotretinoïne de ongeboren vrucht beschadigt. Daarnaast heeft het veel bijwerkingen op leverfunctie, nierfunctie en vetstofwisseling. Daarom moet isotretinoïne worden gereserveerd voor de heel ernstige vormen van acne, die niet op andere behandelingen reageren.
Externe links: |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
